قلمرو حقوق جزا در زمان در فقه امامیه، فقه حنفی و حقوق جزای افغانستان

یکی از محورهای مهم و اساسی در حقوق جزا، صلاحیت قلمرو زمانی آن است. قلمرو زمانی حقوق جزا هم در فقه اسلامی و هم در حقوق جزای افغانستان با چالش‌ها و دشواری‌های زیادی روبرو است؛ زیرا در فقه اسلامی چارچوب معیاری برای قلمرو زمانی جرائم و مجازات تعریف نشده است، هرچند درآیات قصاص و سایر آیات و روایات قلمرو زمانی حقوق جزا تعیین شده؛ اما به‌طور کلی در فقه اسلامی چارچوب تعریف شده و مشخص از قلمرو زمانی حقوق جزا وجود ندارد. همین‌طور حقوق جزای افغانستان که از فقه اسلامی ناشی می‌شود، مکانیسم و چارچوب گسترده و منظم در راستای قلمرو حقوق جزا ندارد، هرچند قانون مدنی، قانون جزا و کد جزای افغانستان اجرای مجازات و اقدامات تأمینی و تربیتی به‌موجب قانون قبل از وقوع جرم اشاره کرده و به تأثیر قانون جدید در مجازات یا اقدامات تأمینی و تربیتی در صورت مساعدتر بودن به قانون تصریح کرده است. پرواضح است که تنها اشاره کردن بما قبل قانون کافی نیست. تحقیق حاضر که با روش تحلیلی و توصفی صورت گرفته، به این نتیجه رسیده که هم در فقه اسلامی و هم در حقوق جزای افغانستان صلاحیت قلمرو زمانی حقوق جزا همراه با ابهام و چالش‌هایی مواجه است. اینکه پرسش اصلی این است که قلمرو حقوق جزا در زمان در فقه امامیه، فقه حنفی و حقوق جزای افغانستان چگونه است؟ در پاسخ می‌توان گفت که قلمرو زمانی حقوق جزا در فقه و حقوق جزای افغانستان به گذشته رجعت نمی‌کند و تابع وقوع جرم در زمان است.